Calvario de Santa María de Vilaza

Este conxunto de cruceiros, situado nas proximidades da igrexa de Santa María, está composto por tres cruces de pedra que forman un pequeno calvario, considerado sen dúbida o máis importante dos poucos que existen no Val de Miñor e o segundo máis antigo de Galicia entre os que están datados.

Aínda que tradicionalmente os calvarios sitúanse en zonas altas e forman parte da última estación dun Viacrucis, neste caso a súa ubicación é diferente, pois atópase en terreo chan, na marxe esquerda do camiño que, desde a igrexa parroquial, sube cara a Pampillón, nunha antiga carballeira.

O conxunto foi acondicionado no ano 1996 para conservar o seu valor patrimonial.

O calvario está composto por tres pezas:

A cruz principal, de maior tamaño, presenta na súa base cadrada unha inscrición que di: CARITAS / SE PINTO Y ALAMBRO A / DEVOCION DE VICENTE / MOREIRA. SIENDO CURA D. DO / MINGO FERNANDEZ. AÑO / DE 1904. No chafrán do cruceiro pode lerse a palabra OMNIBUS. No fuste, diversas representacións en relevo aluden á paixón de Cristo. Na cruz, apoiada sobre un orixinal capitel, está representado un Cristo vivo, moi plano no anverso, cos pés paralelos e apoiados e as mans cravadas. No reverso, unha cruz en baixo relevo ocupa toda a superficie dos paus que sosteñen a imaxe. En ambas as dúas caras aparecen máis símbolos relacionados coa Paixón. Non se conserva ningún resto de policromía no monumento.

As outras dúas cruces, de tamaño semellante entre si, presentan un deseño máis sobrio e menos ornamentado. Comparten parte da simbología coa cruz central, aínda que as súas inscricións están moi erosionadas. Ambas teñen base cadrada e cruz octogonal. Nunha delas aínda se pode ler parcialmente a seguinte lenda, que inclúe a data da súa construción:

BENTO LVIS ME HIZO A SU COSTA 1668

Este cruceiro principal forma parte da elite dos cruceiros do século XVII, situado só 22 anos despois do famoso Cruceiro da Vila, en Gondomar.

Características